Voortplanting

Zeg nou zelf! In het voorjaar is er toch niks leukers dan een veulentje in de wei!

Tijdens het ‘voortplantingsseizoen’ wat gemiddeld van maart tot en met september loopt is het mogelijk om een merrie laten te dekken. In deze periode wordt een merrie cyclisch, dat wil zeggen dat ze hengstig wordt. De hengstigheid is afhankelijk van het seizoen, waarbij licht en temperatuur een rol spelen.

Begeleiding
Merries hebben een cyclus van zo’n 21 dagen, waarvan ze 5-7 dagen hengstig zijn. Tijdens de hengstigheid zal één follikel (soms meer dan één) op de eierstok groeien en ovuleren (eisprong). Het beste tijdstip om te dekken of insemineren is dicht in de buurt van de eisprong. Tijdens deze periode is het mogelijk om de merrie te dekken. Dit kan door middel van natuurlijke dekking of KI (vers of diepvries sperma).

Om het juiste moment van dekken te bepalen kunnen wij de merrie opvoelen en scannen. Vaak wordt eerst gekeken waar de merrie zich in de cyclus zich bevindt om te bepalen wanneer het sperma besteld moet worden. Tijdens het opvoelen wordt informatie gewonnen van de baarmoeder (tonus, grootte, eventueel aanwezige cystes), de baarmoedermond (zachtheid) en de eierstokken (follikels), waarna dit met echo wordt bevestigd/bekeken.

Inseminatie
Het is mogelijk om een merrie natuurlijk te laten dekken, maar ook door middel van kunstmatige inseminatie. Bij kunstmatige inseminatie (KI) wordt het sperma via een pipet in de baarmoeder gebracht. Sperma blijft zo’n 36-48uur ‘houdbaar’ in de merrie (bevruchtend vermogen).

Het is ook mogelijk om een merrie te insemineren met diepvries sperma. Hierbij is het nodig om een merrie nog regelmatiger te scannen, zodat het sperma rond de eisprong of maximaal 6-8u naderhand ingebracht kan worden.

Na inseminatie wordt een merrie tussen de 16-19 dagen opnieuw bekeken op dracht. Het vroeg opvoelen en scannen van een merrie heeft als voordeel dat er gekeken kan worden of er sprake is van een tweelingdracht.

Een tweede dracht echo wordt gemaakt rond de 25-35 dagen. Tijdens deze drachtecho kan de hartslag van de vrucht in beeld worden gebracht en de groei worden bepaald. De kans dat een merrie na dit moment aborteert is erg klein.

Voor 1 oktober moet de laatste drachtecho hebben plaatsgevonden om zo te beoordelen of de merrie gust is of drachtig is gebleken. Mocht de merrie toch gust zijn, is het mogelijk om een gust verklaring te schrijven.

Drachtige merrie
Bij paarden is de drachtlengte ongeveer 11 maanden, maar de draagtijd verschilt per merrie (van 320 tot 360 dagen). Belangrijk is om het management van drachtige merries te optimaliseren. Voldoende ruwvoer aanbieden en merriebrok vanaf ongeveer 9 maanden dracht.

Het is mogelijk om de merrie te vaccineren tegen EHV. De vaccinatie moet dan op 5, 7 en 9 maanden dracht toegediend worden. Daarnaast is het goed om de vaccinatie tegen Influenza/Tetanus up to date te hebben en de merrie te ontwormen voorafgaande aan de bevalling.

Geboorte veulen
De geboorte van een veulen is altijd een spannend moment.

Belangrijk om te tekenen van een nadere geboorte te herkennen:

• Hars of kegelen tepels – vollopen van melkpakket
• Slappe bekkenbanden
• pH verandering van de melk
• Onrust van de merrie (veel staan en liggen)

De geboorte van een veulen bestaat uit drie fasen:
1. Ontsluitingsfase
De merrie wordt in deze fase onrustig, gaat veel liggen en staan en begint te zweten.

2. Uitdrijvingsfase
Veulen komt in de geboortekanaal en zal met stevige buik contractie eruit worden geperst. Laat de merrie zo lang mogelijk liggen, zodat de navelstreng zelf kan breken.

3. Nageboorte fase
Tijdens een normale geboorte:

• Veulen moet binnen een half uur na het breken van de waterblaas geboren zijn;
• Het veulen tilt binnen enkele minuten het hoofd op;
• Het veulen staat < 2 uur;
• De nageboorte moet 2 uur na de geboorte er af zijn;
• Het veulen drinkt binnen 3 uur na de geboorte bij de merrie;
• Eerste ontlasting (‘meconium’) binnen 8 uur;
• Lichaamstemperatuur merrie ≤ 38.3.

Wanneer bellen? Bij twijfel – ALTIJD BELLEN! Tel nr. 0523-656202

• Als de nageboorte na 3 uur nog niet afgekomen is, blijft de merrie te lang aan de nageboorte staan. Hier kan de merrie ernstig ziek van worden. Het advies is om eerder (na 2 uur) al contact op te nemen met de dierenarts;
• Lichaamstemperatuur merrie > 38.3 graden;
• Het veulen heeft na 3 uur nog niet gedronken.
• Red bag delivery (in plaats van een witte blaas, wordt een grote rode zak zichtbaar)
• Nageboorte beoordelen – gooi deze dus nooit direct weg!